Odpowiedzi na tak postawione pytanie, wcześniej czy później, szukają właściciele nieruchomości, objętych planowaną inwestycją drogową, realizowaną na podstawie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (decyzji ZRID) i tzw. specustawy drogowej, o których była już mowa w poprzednim wpisie.
Na wstępie należy przypomnieć, iż co do zasady do ustalenia i wypłaty odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości, konieczne jest wcześniejsze wywłaszczenie. W tej kolejności, najpierw wywłaszczenie, potem odszkodowanie. Coś, co dla wielu jest oczywistością, dla wielu wciąż niestety takie nie jest. Nie mała w tym „zasługa”, w niemal powszechnie używanym w przestrzeni publicznej słownictwie, którym posługują się także profesjonaliści odpowiedzialni za planowanie i realizację tego typu inwestycji, czyli np. urzędnicy, inwestorzy, projektanci, geodeci, rzeczoznawcy majątkowi i inne osoby. Wszystkie te osoby bowiem, przede wszystkim w kontaktach z właścicielem, posługują się pojęciem „wykupu nieruchomości”. Dla osoby dotkniętej tym problemem, czyli dla właściciela, który nie jest profesjonalistą, często nie posiada odpowiedniej wiedzy w tym zakresie, który nigdy nie spotkał się z wywłaszczeniem, który niejednokrotnie podejmując dalsze decyzje sugeruje się tym, co właśnie usłyszał od tych osób, jest bardzo mylące. W uproszczeniu, właściciel ma przeświadczenie, że jeśli ktokolwiek (czyt. inwestor) czymkolwiek (czyt. nieruchomością) będzie zainteresowany, no to w pierwszej kolejności się z nim skontaktuje, rozpocznie negocjacje, zaproponuje uczciwą cenę i najpierw się za nim rozliczy, a potem zajmie nieruchomość pod inwestycję. Mowa przecież o „niegroźnym” „wykupie”, „odkupie” i „negocjacjach” , a co najmniej o czymś „na wzór sprzedaży”, co prawda w celu publicznym, z którym mniej lub bardziej właściciel się zgadza lub też nie, ale mimo wszystko o „wykupie”. Tymczasem, zapomina się, że mówimy o wywłaszczeniu, czyli przymusowym odebraniu czyjejś własności(!). Kolejność jest wręcz odwrotna, czyli najpierw dochodzi do wywłaszczenia i zajęcia nieruchomości, a dopiero w dalszej kolejności można negocjować odszkodowanie, a w razie braku porozumienia pomiędzy stronami wszczynane jest postępowanie, w toku którego zostanie powołany biegły rzeczoznawca majątkowy i ustalone zostanie odszkodowanie. Postępowanie, które – w zależności od ilości i skali naruszeń po stronie inwestora, rzeczoznawców i organów prowadzących postępowanie – trwają długimi miesiącami a w skrajnych sytuacjach nawet latami.
Pomimo tego, że odszkodowanie może zostać ustalone w toku polubownych – jak bardzo absurdalnie to nie brzmi – negocjacji, w praktyce dochodzi do tego wyjątkowo rzadko. Powodów jest wiele, ale najważniejsze z nich wynikają z faktu, że prowadzenie negocjacji zwyczajnie nie opłaca się podmiotom zobowiązanym do wypłaty odszkodowania. Zatem, najczęściej druga strona albo nie jest zainteresowana negocjacjami albo proponowane rozwiązania są tak dalekie od wartości rynkowych lub choćby minimalnych oczekiwań właściciela, że nawet w swoim przymusowym położeniu, właściciel nie godzi się na proponowane kwoty. W razie braku porozumienia, wszczynane jest postępowanie, w toku którego zostanie ustalona wysokość odszkodowania.
Jak już Państwo wiecie, niektóre skutki wydania decyzji oraz uprawnienia stron i uczestników w toku postępowania o odszkodowanie, mogą się różnić i są uzależnione od tego, czy decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności.
Wracając do pytania, kiedy były właściciel otrzyma odszkodowanie, należy uczciwie powiedzieć, że tego określić się nie da, ponieważ wynika to specyfiki każdej sprawy. Można jednak określić, w jakim terminie, zgodnie z przepisami powinna zostać wydana decyzja o wysokości odszkodowania.
I tak, jeśli do wywłaszczenia doszło na podstawie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (decyzji ZRID), której nadano rygor natychmiastowej wykonalności, decyzja o wysokości odszkodowania, powinna być wydana w terminie 60 dni, od dnia nadania rygoru natychmiastowej wykonalności.
Dla przykładu, w dniu 24 września 2019 roku Wojewoda Pomorski wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn.: ”Budowa drogi ekspresowej S6 Słupsk – Gdańsk na odcinku Bożepole Wielkie – początek Obwodnicy Trójmiasta. Zadanie 3: węzeł Szemud (bez węzła) – węzeł Gdynia Wielki Kack (z węzłem) – odcinek 1.” , czyli tzw. Trasy Kaszubskiej, której to decyzji jednocześnie nadano rygor natychmiastowej wykonalności. W świetle obecnie obowiązujących przepisów, termin do wydania decyzji o odszkodowaniu upłynął w dniu 23 listopada 2019 roku. W praktyce jednak, niewielu z właścicieli doczekało się się choćby wszczęcia postępowania, nie mówiąc już o wyłonieniu niezależnego rzeczoznawcy majątkowego i przygotowaniu wyceny nieruchomości, a tym bardziej wydania decyzji o wysokości odszkodowania.
.
Wojoweb